کمال طلبی

کمال طلبی ویژگی است که امروزه بیشتر افراد جامعه با آن سر و کار دارند و سعی می کنند وقت خود را درست تنظیم کنند تا بتوانند مهارت های لازم را بیاموزند.

کمال طلبی و کمال طلب بودن به انگلیسی: Perfectionism

از جمله اصطلاحاتی هستند که این روزها به صورت گسترده در زبان فارسی به‌کار برده می‌شوند.

معمولاً هر واژه و اصطلاحی که به شکل گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد، از معنا و مفهوم اصلی‌اش هم دورتر می‌شود و به تدریج به یک واژه چتری برای پوشش انواع مفاهیم تبدیل می‌شود.

این وضعیت برای کمال طلبی هم اتفاق افتاده است. به این معنا که بسیاری از ما کمال طلبی را برای انواع رفتارها و مشکلات خود – حتی اگر واقعاً ارتباطی با این مفهوم نداشته باشند – به‌کار می‌بریم.

تعریف کمال طلبی چیست؟

تعریف های مختلفی از کمال طلبی ارائه شده‌اند که بین آن‌ها اختلاف‌هایی هم وجود دارد. قبل از بحث دقیق‌تر درباره‌ی کمال طلبی و ویژگی های افراد کمال طلب اجازه بدهید چند مورد از این تعریف‌ها را با هم مرور کنیم:

ـ تعریف کمال طلبی توسط هالندر

کمال طلبی یعنی این‌که از خودمان و دیگران انتظار داشته باشیم کیفیت عملکردشان، فراتر از چیزی باشد که واقعاً به اقتضای شرایط، لازم و ضروری است.

ـ تعریف کمال طلبی دیوید برنز

کمال طلبی ویژگی کسانی است که استانداردها و هدف‌هایی را انتخاب می‌کنند که قابل دستیابی نیست و منطقی هم برای تعریف آن سطح بالا از استانداردها و اهداف وجود ندارد.

این نوع مجبور کردنِ خود به پیگیری اهدافِ غیرقابل دستیابی، اگر با این دیدگاه همراه شود می‌تواند مخرب و آسیب‌زننده باشد:

ارزش من به این است که بتوانم به عملکرد و موفقیت‌هایی که برای خود تعیین کرده‌ام برسم.

ـ تعریف DSM از کمال طلبی با عنوان Rigid Perfectionism

تلاش پیوسته و انعطاف‌ناپذیر برای این‌که همه چیز بدون ایراد بوده و هیچ مشکل و خطایی وجود نداشته باشد؛ و به‌کارگیری این قضاوت سخت‌گیرانه در مورد خود و دیگران.

قربانی کردن به موقع بودن به نفع کامل و بی نقص بودن.

باور به اینکه فقط یک راه درست برای انجام هر کاری وجود دارد.

سرسختی تغییر دیدگاه های خود و توجه افراطی به جزییات و نظم و ساختار.

تعریف های متفاوتی از کمال طلبی وجود دارد؛ اما ویژگی مشترک همه‌ی آن‌ها، تعریف سرسختانه‌ی استانداردها و اهداف است.

پارکر یکی از محققان بزرگ تعریف زیبایی از کمال طلبی دارد که می توان در بیشتر موارد از آن استفاده کرد:

افراد کمال طلب ارزش خود را با توانمندی هایشان در انجام کارها و نتایجی که به دست می آورند در نظر می گیرند و این باعث می شود استرس و فشار زیادی را نسبت به هدف های بزرگی که دارند تحمل کنند و نتیجه این فشار چیزی جز افسوس و ناراحتی نیست.

با توجه به تعریفی که DSM از کمال طلبی ارائه کرده، آرمان خواهی تلاش های مداوم برای اینکه همه چیز عالی باشد و هیچ مشکلی وجود نداشته باشد و این فکر که فقط یک راه درست برای انجام هر کاری وجود دارد و همه چیز باید بدون نقص باشد.

انواع کمال طلبی

کمال طلبی را اغلب به دو دسته‌ تقسیم می‌کنند:

• کمال طلبی مثبت
• کمال طلبی منفی

مستقل از این‌که چه عنوانی را برای این دسته‌بندی دوگانه به‌کار ببریم، مهم این است که پیام اصلی آن را به خاطر داشته باشیم:

کمال طلبی اگر صرفاً به هدف‌گذاری بلندپروازانه یا استانداردهای سخت‌گیرانه محدود شود، الزاماً مخرب و منفی نیست.

چه بسا کسانی که استانداردهای بالایی برای خود در نظر می‌گیرند و از این کار برای انگیزش خود استفاده می‌کنند. اما می‌دانند که اگر به این استانداردها نرسیدند، قرار نیست تمام شخصیت و زندگی آن‌ها ویران شود و برای تعدیل احتمالی استانداردها و اهداف‌شان آمادگی دارند.

کمال طلبی منفی زمانی معنا پیدا می‌کند که فرد، در هدف‌گذاری و تعریف استانداردها، بسیار صلب عمل می‌کند؛ با این کار جنبه‌های دیگر زندگی خود را تحت تأثیر قرار داده و تخریب می‌کند؛ و حتی ارزش خود را به نتیجه‌ی تلاش‌هایش گره می‌زند و در صورت شکست خوردن، آسیب‌های جدی می‌بیند.

هم‌چنین نویسندگان کتاب درمان شناختی رفتاری کمال گرایی تأکید می‌کنند که حتی به فرض تقسیم کردن کمال طلبی به دو دسته‌ی مثبت و منفی (یا سازنده و مخرب)، در کتاب‌شان اصطلاح کمال طلبی را مترادف با کمال طلبی منفی به‌کار می‌برند.

چون اگر کسی از مشکل کمال طلبی حرف می‌زند یا به خاطر موضوع کمال طلبی، به سراغ مشاور و روانشناس می‌رود، قاعدتاً گرفتار کمال طلبی منفی است و اثرات نامطلوب آن را در زندگی‌اش تجربه کرده است. می‌توان حدس زد که کسی به خاطر کمال طلبی مثبت، نزد روانشناس و روانپزشک نمی‌رود.

آیا کمال طلبی همیشه بد است؟

اما نوع دیگری از کمال طلبی وجود دارد که در آن فرد علیرغم کسب دستاوردهای بزرگ، به تفریح، مسافرت و تعامل با دیگران می پردازد و به تمامی نیازهای خود را به یک اندازه رسیدگی می کند. همه انسانها 5 نیاز اصلی دارند که یکی از آنها نیاز به تفریح است.

در کمال طلبی مثبت فرد به خود اجازه میدهد گاهی اشتباه کند زیرا اشتباه پس از ریسک می آید و چنین فردی برعکس کمال گرایی منفی، دست به ریسک می زند تا دنیاهای جدید را کشف کند. او شکست را جزیی از زندگی میداند و تلاش می کند هر روز فقط یک درصد نسبت به روز قبل بهتر باشد.

تفاوت دیگر کمال طلبی منفی و بلند پروازی این است که فرد کمال طلب فراموش می کند که استانداردها و اهداف دست نیافتنی داشته و در انتهای کار، بدون هیچ رضایتی آنرا به اتمام میرساند و دچار ای کاش ها و حسرت های زیادی می شود در صورتیکه این عمل از نظر دیگران بسیار خوب بوده است.

نشانه های کمال طلبی

اگر موارد زیر در مورد شما صدق میکند، دچار کمال طلبی منفی هستید و باید به سرعت برای بهبود این شرایط عمل کنید. باید بدانید اگر این نشانه ها بصورت تکی و کمتر در یک فرد دیده شود نباید به خود برچسب کمال طلبی بچسبانید و تجمیع این موارد شما را بعنوان یک فرد کمال طلب نشان خواهد داد:

1- اگر تفریح را اتلاف وقت میدانید و برای تبدیل شدن به فرد ایده آل فشار بیش از حدی به خود میاورید.

2- اگر از انتقاد می ترسید و تلاش می کنید خود را قدرتمند نشان دهید.

3- اگر از کودکی مقایسه شده اید و اکنون بدنبال تلافی و جبران گذشته هستید.

4- اگر موفقیت های بدست آمده حال خوبی را تجربه نمی کنید.

5- اگر مدام شغل خود را تغییر میدهید و از شرایط زندگی لذت نمی برید.

6- اگر تنها هستید و دوستان زیادی در زندگی ندارید.

کمال گرایی یا کمال طلبی؟

شخص کمال گرا و شخص کمال طلب در موقیعت مشابه سوال های متفاوتی از خود می پرسند. در ظاهر هر دو شخص می خواهند در نهایت به درجه بالایی از استاندارد ها برسند اما نحوه برخورد آنها به موقعیت ها متفاوت است. در زیر به برخی از این تفاوت ها اشاره می کنیم:

شخص کمال طلب:

آیا برای رسید به اهدافم توانایی ها و استاندارد های لازم را دارم؟

شخص کمال گرا:

چطور می توانم به توانایی ها و استاندارد های لازم برای رسیدن به هدف دست پیدا کنم؟

شخص کمال طلب:

اگر شکست بخورم نابود می شوم.

شخص کمال گرا:

من تلاش می کنم که شکست نخورم اگرم خوردم دنیا که به آخر نرسیده.

شخص کمال طلب:

فقط ۱ اشتباه کافیه تا همه چیز تموم شه.

شخص کمال گرا:

با مشاوره گرفتن از افراد خبره احتمال اشتباه رو کاهش می دهم.

شخص کمال طلب:

ای وال ضرب العجل تموم شده ولی من هنوز کارم در حد عالی نیست (با کیفیت یکسان)

شخص کمال گرا:

ایول من کارم تموم شده و هنوز کلی تا ضرب العجل وقت دارم (با کیفیت یکسان)

شخص کمال طلب:

من آدم آینده نگر هستم.

شخص کمال گرا:

من آدم رویا پرداز هستم.

شخص کمال طلب:

من همیشه اعتماد به نفس دارم.

شخص کمال گرا:

من معمولا اعتماد به نفس ندارم.

تحلیل کمال گرایی و کمال طلبی

خب همانطور که دیدید کمال گرایی یا کمال طلبی در یک شرایط مشابه پرسش های متفاوتی از خود شان می پرسند و همین سوالات ابتدایی است که باعث می شود افراد در شرایط مشابه موفق یا ناموفق شوند. شروع کنند یا شروع نکنند. به سمتش بروند یا نروند و غیره. در حقیقت افراد کمال طلب شکست را مساوی نابودی می دانند به همین دلیل ترس از بازنده بودن یکی از ویژگی های اصلی افراد کمال طلب است. افراد کمال طلب ترس از نارضایتی دارند.

افراد کمال طلب

افراد کمال طلب از اینکه مورد قبول واقع نشوند و کار آنها رضایت سایر افراد را در پی نداشته باشد می ترسند.
به همین دلیل اصلا کاری را به عهده نمی گیرند. افراد کمال طلب تفکر ۰ و ۱ دارند.
به این معنی که اگر بدترین کیفیت کاری ۰ باشد و بهترین کیفیت ۱ .
افراد کمال طلب اگر آن کار را با ۰٫۹۹ کیفیت به اتمام برسانند، برای آنها به منزله ۰ است.
قوانین خشک و دست و پا گیر، از دیگر ریشه های اصلی کمال طلبی افراد در محیط کار یا خانواده های خشک معمولا به دلیل ترسیدن از عبور خطوط قرمز باعث ایجاد کمال گرایی می شود.

افراد کمال گرا

درحالی که این داستان برای افراد کمال گرا متفاوت است. افراد کمال گرا شکست را مساوی نابودی نمی دانند.
به همین دلیل ترسی از بازنده بودن ندارند که یکی از ویژگی های اصلی افراد کمال گرا است.
افراد کمال گرا ترس از نارضایتی ندارند. افراد کمال گرا از اینکه مورد قبول واقع نشوند و کار آنها رضایت سایرین را در پی نداشته باشد، نمی ترسند.
به همین دلیل کار ها را به عهده می گیرند. افراد کمال گرا تفکر ۰ و ۱ ندارند به این معنی که اگر بدترین کیفیت کاری ۰ باشد و بهترین کیفیت ۱ .
افراد کمال گرا اگر آن را با ۰٫۹۹ به اتمام برسانند، برای آنها به منزله ۱ است.