زبان بدن

معمولا اولین سوالی که با شنیدن زبان بدن (Body Language) به ذهن‌ها می‌رسد این است که زبان بدن چیست و به چه کاری می‌آید؟ احتمالا پس از پاسخ به این سؤالات، به این فکر می‌کنید که چرا باید از تکنیک های زبان بدن آگاهی داشته باشیم و چطور باید از این مهارت‌ها به درستی استفاده کنیم؟

زبان بدن ما هم نقش بسیار بزرگ و پر رنگی را در ارتباطات ما ایفا می کند و بدون آن، به هیچ وجه نمی توانیم منظور خود را به مخاطبانمان برسانیم. نکته مهم اینجاست که همه افراد ما را در 3 ثانیه اول که می بینند قضاوت می کنند و اگر زبان بدن خوبی نداشته باشیم، حتماً در ذهن آن ها وجهه خوبی نخواهیم داشت.

زبان بدن چیست؟

به هر ارتباطی که در آن از کلام ما استفاده نشود، ارتباط غیر کلامی می گویند. به همین دلیل هم زبان بدن نوعی ارتباط غیر کلامی محسوب می شود. یعنی ما می توانیم بدون این که از کلام خود استفاده کرده باشیم، مطالب بسیار زیادی را بیان کنیم.

بیشترین استفاده زبان بدن هم برای درک و تفسیر بهتر پیام های کلامی است!

فرض کنید یک نفر صحبت های بسیاری بیان می کند، ولی شما به خوبی متوجه نمی شوید که دقیقاً منظور او چیست! اما وقتی از زبان بدنش به خوبی بهره می گیرد. قطعاً می تواند حق مطلب را بسیار بهتر برایتان ادا کند تا مقصود و منظور او را درست تر و بهتر متوجه شوید.

به همین دلیل است که وقتی مثلاً شما فردی را می بینید که نگران نیست. حتی اگر بگوید بدترین اتفاق های ممکن هم برایش افتاده و از او کلاهبرداری کرده اند، باز هم باور کردن این موضوع برای شما سخت می شوند.

پس اگر زبان بدن نباشد، نمی توانید به خوبی درک کنید که دیگران چه می گویند و یا به مخاطبین خود بفهمانید که منظور اصلی و دقیق شما چیست.

زبان بدن در متن زندگی ما قرار دارد، از ارتباطلات روزانه ی ساده تا مذاکرات پیشرفته زبان بدن نتایجی که ما به دست می آوریم را تحت تاثیر قرار می دهد.

ما می توانیم با یادگیری زبان پیام های بهتری را در روابط کاری و اجتماعی خود ارسال و دریافت کنیم، به بیان بهتر وقتی زبان بدن را یاد می گیریم می توانیم کنترل بیشتری روی پیامی که می خواهیم ارسال کنیم داشته باشیم و پیام ها و رفتارهای دیگران را بهتر شناسایی کنیم.

برای مثال می توانیم با یادگیری این اصول و قواعد در هنگام صحبت با تکنیک های زبان بدن کلام خود را تایید کنیم که این کار در اثر بخشی کلام ما تاثیرگذار است.

وضع عاطفی ما از طریق زبان بدن منعکس می شود. هر حرکت یک کلید ارزشمند برای درک عواطف هر شخص می باشد.

بگذارید یک مثال برای روشن شدن مطلب برایتان بیان کنم، مرد چاقی که نگران اضافه وزن خویش است، در بیشتر اوقات غبغب خود را می کشد و یا زنی که نگران چربی های اضافه پهلویش است مدام پیراهنش را به سمت پایین صاف می کند. کسی که احساس ترس یا تدافعی بودن می کند ممکن است دست به سینه بنشیند یا پایش را روی پایش بیندازد یا هر دو کار را با هم انجام دهد.

کلید خواندن زبان بدن این است که ضمن گوش دادن به آنچه دیگران می گویند و توجه کردن به شرایط صحبتشان بتوانیم وضعیت عاطفی آنها را درک کنیم. این کار به ما کمک می کند تا حقیقت را از دروغ تمیز دهیم.

اما زبان بدن پیچیده تر از این است که با دانستن چند نکته بتوان رفتار طرف مقابل را بررسی کرد. برای پی بردن به زبان بدن معمولاً باید چند حرکت و رفتار را همزمان با هم بررسی نمود تا به در ستی بتوان زبان بدن را تشخیص داد.

مهارت زبان بدن ذاتی ست یا اکتسابی؟

با یک سوال شروع می کنیم. وقتی دست به سینه می نشینید دست چپ را روی راست می اندازید یا راست را روی چپ؟

بیشتر مردم تا موقعی که امتحان نکنند مطمئن نیستند که چطور این کار را می کنند. همین الان دست به سینه بنشینید و بعد به سرعت وضعیت خود را تغییر دهید. بالاخره متوجه خواهید شد که یکی از این دو وضعیت برایتان راحت تر خواهد بود. شواهد نشان می دهد که این یک ژست ژنتیکی است که نمی توان تغییرش داد.

درست است که تفاوت های فرهنگی بسیارند اما نشانه های اصلی زبان بدن در همه فرهنگ ها و اقشار حدوداً یکی است.

البته این بحث که کدام حرکات اکتسابی بوده و به تدریج به عادت تبدیل شده و چه حرکاتی ذاتی هستند هنوز ادامه دارد.

مثلا بیشتر مردان ابتدا آستین راست کتشان را می پوشند در حالی که بیشتر زنان اول استین چپ را به تن می کنند.

البته این امر حاکی از آن است که مردان بیشتر از نیمکره راست استفاده می کنند و زنان از نیمکره چپ. (تحقیقات ثابت می کند که مردان بیشتر از نیمکره سمت چپ شان استفاده می کنند، این نوشته که مردان بیشتر از نیمکره سمت راست خود استفاده می کنند برگرفته از کتاب body language نوشته خانم الیزابت کوهان می باشد که در قسمتی از کتاب خود به این موضوع اشاره کرده و گفته شده که مردان بیشتر از نیمکره سمت راست خود استفاده می کنند.)

.

پروفسور آلبرت محرابیان (Albert Mehrabian) استاد دانشگاه UCLA و کارشناس موضوعات روانشناسی با رویکرد ارتباطات کلامی و غیر کلامی که از یک خانواده ارمنی در ایران متولد شده است در تحقیقات خود به موضوع بسیار جالبی رسیده که افرادی همچون برایان تریسی نیز در کتاب های خود به آن استناد کرده اند.

او در بررسی‌های خود نشان داده که میزان اثرگذاری ارتباطات ما از 3 قسمت کلی تشکیل شده است.

1. کلام
   2. لحن صدا
   3. زبان بدن

و موضوع متحیر کننده در این بررسی، میزان اثرگذاری هرکدام از اجزا در ارتباطات است! خواندن مقاله افسانه منسوب به پرفسور آلبرت محرابیان در مورد ارتباطات و زبان بدن خالی از لطف نیست.

همانطور که می‌دانید بیشتر سخنرانان، متخصصان و افراد تمرکز خود را بر روی کلام می‌گذارند و توجه کمتری به لحن و زبان بدن خود دارند در حالی که در این تحقیق نشان داده شده که کلام کمترین میزان اثرگذاری را دارد و سهم آن فقط 7٪‌ از ارتباطات است در حالی که لحن صدا 38 درصد از اثرگذاری در ارتباطات را شامل می‌شود و 55 درصد باقی مانده نیز سهم زبان بدن خواهد بود!

این اعداد واقعاً متحیر کننده هستند! یعنی یک سخنران یا مدرسی که پشت میز می‌نشیند و با لحن یکنواختی فقط حرف می‌زند فقط 7 درصد از توان کل خود برای اثرگذاری را مورد استفاده قرار داده و این واقعاً فاجعه است زیرا بسیاری از افراد – نه فقط مدرسان – در ارتباطات خود این عوامل را نادیده می‌گیرند.

یعنی برای جمع‌بندی می‌توانیم بگوییم:

1. کلام 7 ٪
   2. لحن صدا 38 ٪
   3. زبان بدن 55 ٪

فواید زبان بدن

اگر شما شروع کنید به صحبت کردن و از زبان بدنتان استفاده نکنید، بدون شک کلامتان در ضعیف ترین وضعیت ممکن قرار می گیرد. فرض کنید شما هنگام صحبت کردن خود از از حالت چهره، حرکات دستان، تغییرات بدن و… خود استفاده نکنید! قطعاً در این صورت صحبت خود را در سردترین و بی روح ترین حالت ممکن خواهید دید. پس بدون زبان بدن، فن بیانتان قطعاً قدرتمند نخواهد بود.

شاید برایتان جالب باشد بدانید که زبان بدن شما نمی تواند دروغ بگوید! به همین خاطر است که بسیاری از افرادی که در اداره آگاهی و وزارت اطلاعات و… فعالیت می کنند. از زبان بدن متوجه می شوند که افراد راست یا دروغ می گویند! پس دقت کنید که: زبان بدن شما، همیشه صادق تر از زبان کلامتان است.

اگر در زبان بدن هم مانند سایر مهارت ها به خوبی مسلط شوید و مسیر عصبی آن را برای خودتان بسازید. مسلماً بعد از مدتی مغز می تواند در جای درست، رفتار درست را از خودش نشان دهد. مثل ترسیدن، هیجان زده شدن، کنجکاو بودن و…

به طور مثال وقتی شما می ترسید، نا خودآگاه دستتان بالا می آید، زمانی که هیجان زده یا کنجکاو می شوید فرم صورتتان تغییر می کند. لحظه ای که بی حال باشید خمیده و بی انرژی می شوید و…

پس وقتی مسیر عصبی زبان بدن به خوبی در ذهنتان ساخته شود. می توانید در جای درست، رفتار درست را بروز دهید و بسیار تأثیرگذارتر باشید.

بادی لنگویج به عنوان عاملی مهم در ارتباطات می تواند مورد استفاده قرار گیرد. در ارتباطات روزمره، کار و فعالیت ها، تربیت فرزند، ارتباط با همسر و … می توان از بادی لنگویج بهره برد. این موضوع بخصوص برای افرادی که در بیان احساسات خود مشکل دارند می تواند بسیار موثر باشد. به همین جهت تسلط و آموزش زبان بدن امری ضروری بنظر می رسد. در زیر به برخی از این موارد اشاره شده است:

• تشخیص درغگویی و صداقت فرد
• تشخیص استرس، اضطراب، هیجان و ترس
• تشخیص حس اشخاص نسبت به خود
• پیشبینی موضع، رفتار و تصمیمات افراد
• و ده ها مورد دیگر …

نکات مهم در یادگیری زبان بدن

آنچه که شما از افراد مختلف در وضعیت های متفاوت می شنوید و یا می بینید لزوماً: نگرش واقعی و حقیقی افراد را نشان نمی دهد. شما باید از این سه قانون زیر برای اظهار نظر درست پیروی کنید

قانون اول: مجموعه حرکات را با هم در نظر بگیرید

یکی از متداول ترین اشتباهات خواندن زبان بدن این است که یک حرکت را جدا از سایر حرکات یا شرایط تعبیر کنید.

زبان بدن مانند هر زبان دیگری دارای واژه، جمله و نقطه گذاری ست. هر حرکت مثل یک واژه تنهاست و هر واژه معانی متفاوت و متعددی دارد.

قانون دوم: دنبال هم خوانی بگردید

تحقیقات نشان می دهد که تاثیر نشانه های غیر کلامی تقریبا پنج برابر کلام است.

قانون سوم: حرکات شخص را در چارچوبی که رخ می دهند بخوانید

همه حرکات باید در چارچوبی که رخ می دهند تعبیر شوند. مثلا اگر فردی در یک روز سرد برفی دست به سینه در حالیکه پاهایش را محکم روی هم انداخته و چانه اش هم رو به پایین است به احتمال قوی به این معناست که سردش شده و معنای واکنش دافعی نمی دهد. اما اگر همان شخص با همان حالات سر میز فروش روبروی شما نشسته باشد به درستی می توان حرکت او را به این معنا دانست که نسبت به پیشنهاد شما احساس منفی دارد.

تکنیک های زبان بدن در محیط کار کدامند؟

پس از این که متوجه شدید مفاهیم زبان بدن شدید باید درمورد تکنیک‌های آن در محیط کار بدانید، زبان بدن می‌تواند پیام‌های متنوعی را در محیط کار ارسال کند. نحوه رفتار و عملکرد شما هنگامی که اطراف همکاران یا سرپرست خود هستید، نشانه‌های غیرکلامی زیادی را ارسال می‌کند. این نشانه‌های غیرکلامی، هم در ارتباط خصوصی و هم در ارتباط عمومی استفاده می‌شود و عامل مهمی در نحوه درک دیگران چه مثبت و چه منفی است. در اولین ملاقات‌ها همیشه تکنیک های زبان بدن عاملی حیاتی برای اثرگذاری است.

برای بهبود درک سیگنال‌ها و خواندن زبان بدن در محیط کار باید این نکته را در نظر بگیرید که پیش‌زمینه، یک قسمت مهم در تفسیراین سیگنال‌هاست. اقدامات خاص بسته به شرایط و اشخاص مختلف ممکن است معنای متفاوتی داشته باشند. مثلا دست‌به‌سینه‌بودن، می‌تواند نشانه ناامیدی یا ناراحتی باشد. با این حال، برای برخی، نشانه اعتماد به نفس یا نگرش است.

نحوه تعریف زبان بدن و درک تکنیک های زبان بدن در محیط کار می‌تواند بر روی بهره وری و روابط کل تیم تاثیر بگذارد. اگر بتوانید تعریف زبان بدن را به‌درستی بدانید، مهارت‌های خود را به‌عنوان یک رابط حرفه‌ای افزایش می‌دهید. در ادامه، لیستی تهیه کردیم که به شما کمک می‌کند بدانید چگونه می‌توانید زبان بدنتان را در محل کار بهبود بخشید و به‌طور مؤثرتری به ارتقای شغلی خود کمک کنید

. ۱. بلند و صاف بایستید

بلندی قد یا نمود قامت شما، یکی از اساسی‌ترین روش‌های زبان بدن برای نشان‌دادن قدرت و اعتمادبه‌نفس در محل کار و به‌‌ویژه در گروه‌های کوچک‌تر است. در واقع، حتی اگر در این بخش خاص، نسبت به سایرین کوتاه‌تر باشید، باز هم می‌توانید بلندتر و بهترین حالت آنچه که هستید را به نمایش بگذارید.

۲. فضای اطراف را با زبان بدن به سیطره خود درآورید

در برخی از مواقع، شما در حالت ایستاده می‌توانید قد خود را به افراد حاضری که نشسته‌اند، بیشتر نشان دهید؛ با این زبان بدن مفهوم تسلط بر فضای اطراف خود را بهتر یادآور می‌شوید که این نشانگر اعتمادبه‌نفس بالای شماست.

۳. آرام صحبت کنید

اگرچه این قسمت از نظر فنی، جزئی از مفاهیم زبان بدن طبقه‌بندی نشده است، بخش مهمی از نمای کلی شخصیتی شما محسوب می‌شود. قبل از اینکه بخواهید در یک جلسه مهم سخنرانی کنید یا درمورد بحث ارزیابی با رئیستان صحبت کنید، چند مرتبه تمرینات صدا را انجام دهید تا به سطح مطلوب خود برسید و از سطح ایدئال آن دور نشوید.

۴. ژست قدرت به خود نگیرید

صحبت‌های روان‌شناس اجتماعی امی کودی (Amy Cuddy) در تد تاک (TED Talk) با داشتن ۴۵میلیون بازدیدی که داشت، درمورد این بود که ۲ دقیقه ‌ایستادن به‌تنهایی در یک‌جا قبل از جلسات مهم کاری، سطح انرژی و تستوسترون افزایش می‌دهد. او در آنجا یادآور می‌شود که‌ «ژست‌های قدرت» به‌تنهایی راه موفقیت در کسب‌وکار را هموار نمی‌کنند. اما در ۱۱ مطالعه‌ مستقل که همه در سال ۲۰۱۷ منتشر شده‌اند، نشان‌ می‌دهند که این تحقیقات در این زمینه، به‌طور کامل ناقص و گمراه‌کننده هستند.

جوزف سزاريو (Joseph Cesario)، روان‌شناس و يكی از نويسندگان تحقيقات جديد، استدلال می‌كند كه اعتمادبه‌نفس واقعی از چیزی ساده‌تر نشئت می‌گیرد: داشتن مهارت در شغل؛ به هر حال، نقش آن را بازی‌کردن، شما را تا حدی پیش خواهد انداخت؛ اما وقتی خودتان موضوع اصلی هستید، نشان‌دادن قدرت در زبان بدن برای شما بسیار راحت‌تر خواهد بود.

۵. ارتباط چشمی خود را حفظ کنید

پس از آشنایی با ۴ تکنیک از تکنیک های زبان بدن به ارتباط چشمی و تاثیر آن می‌پردازیم، به‌طور ویژه، مثال خوبی از زبان بدن، ارتباط چشمی است. نگاه‌کردن به چشمان مخاطب، یک سیگنال اجتماعی است و نشان می‌دهد که آیا فرد دروغ می‌گوید، ناراحت است یا به‌طور کلی معتبر و معتمد نیست.

۶. از حرکات دست در زبان بدن خود استفاده کنید

حال که متوجه شدید زبان بدن چیست باید به حرکات دست خود توجه کنید، ارائه‌دادن گزارش یا سخنرانی‌کردن در مقابل مدیران ارشد، می‌تواند حس دلهره و اضطراب شدیدی را القا کند؛ اما با وجود این، فرصت بزرگی است تا خود و توانایی‌هایتان را بیشتر نشان دهید و همچنین باعث می‌شود که مخاطبانتان را به چالش بکشید و خود را از آنها متمایز کنید.

۷. از حرکات عصبی در زبان بدن خودداری کنید

اگر مدام به پای خود ضربه می‌زنید، موهای خود را می‌چرخانید یا نوک قلمتان را در مقابل نگاه دیگران می‌جوید، پس هرچه زودتر این زبان بدن و حرکات عصبی را کنار بگذارید. جدای از اینکه ممکن است این حرکات همکاران شما را دیوانه کند، این تصویر را در ذهنشان به‌ وجود می‌آورد که شما فردی عصبی هستید.

۸. از لبخند زدن در زبان بدن خود استفاده کنید

لبخند، یک خلع سلاح‌کننده ذاتی است که شما در اختیار دارید و انسان‌ها به‌صورت طبیعی برنامه‌ریزی شده‌اند که به آن پاسخ مثبت نشان دهند. با لبخندزدن به همه، از جمله رؤسای خود، همکارانتان، پذیرشگر، نظافتچی و مشتری‌ها، چارچوب ذهنی مثبت‌تری را برای خود قرار می‌دهید؛ همچنین با این زبان بدن رفتار شما در محل کارتان بیشتر انعکاس پیدا می‌کند.

۹. به‌درستی دست بدهید

دست‌دادن که در زبان عربی نیز با «مصافحه» شناخته می‌شود، یکی از متداول‌ترین و اساسی‌ترین نوع تکنیک های زبان بدن روزمره اجتماعی در جهان است؛ اما ماندگاری و اصرار در انجام این حرکت که بسیار نیز برای ما ارزشمند است، به‌خاطر این است که می‌تواند همه‌چیز را درمورد شخص و طرف مقابل به شما نشان دهد؛ مانند دونالد ترامپ  که در انجام‌دادن همیشگی آن مستعد است.

۱۰. حالات مناسب چهره خود را حفظ کنید

اگر با مفهوم «حالت کرخت چهره» آشنا هستید، می‌توانید این موضوع را متوجه شوید که ما همیشه از حالت‌های چهره‌ای که به خود می‌گیریم، آگاه نیستیم؛ این زبان بدن، به‌خصوص در محل کار، تأثیر منفی به‌همراه دارد؛ آن هم جایی ‌که چنین ظرافت‌هایی به‌راحتی به ‌چشم می‌آیند.

۱۱. زیاد سر خود را تکان ندهید

هنگامی که کسی موضوعی را برای شما تعریف می‌کند، مرسوم است که سر خود را به‌نشانه فهمیدن موضوع یا تأییدکردن آن تکان دهید؛ این زبان بدن البته طبیعی است، اما وقتی که که مرتب سرتان را تکان می‌دهید و با گفتن «بله» یا «عجب» بارها و بارها آن را تکرار می‌کنید، نه‌تنها می‌تواند به‌طور باورنکردنی‌ای باعث حواس‌پرتی شود، بلکه برای طرف مقابل نشان‌دهنده شکیبانبودن و بی‌حوصله‌بودن شماست.

۱۲. با غرور راه بروید

اگر می‌خواهید اعتمادبه‌نفس خود را نشان دهید، پس راه‌رفتن شما باید با کمی تکبر و غرور همراه باشد. این اندازه آگاه‌بودن، به ‌همان اندازه که در خیابان به‌ کار می‌آید، در دفتر کار نیز کارآمد و کارگشاست.

 ۱۳. همیشه تمام توجهتان را به طرف مقابل معطوف کنید

اساسا، این بحث با موضوع «حسن‌نیت» به پایان می‌رسد. اگر کسی با شما صحبت می‌کند، وسوسه خواندن پیام کتبی‌ای که در آن لحظه دریافت کرده‌اید یا ایمیلی که در صفحه‌نمایشتان بالا آمده‌ است را کنار بگذارید. حتی اگر بهترین و سریع‌ترین کارمند جهان باشید، باز هم این کار بی‌احترامی محسوب می‌شود و کار بی‌ادبانه‌ای است؛ همچنین افراد از این حرکت شما به‌خوبی یاد نمی‌کنند.

چگونه زبان بدن را بخوانیم

درک زبان بدن می تواند منجر به روابطی نزدیک تر شود زیرا مکالمات غیرشفاهی شامل بیش از شصت درصد از معنای ارتباطات بین فردی را تشکیل می دهند.

دقت به سیگنال هایی که فرد با زبان بدن خود ارسال می کند و توانایی خواندن موثر این نشانه ها یک مهارت خیلی مفید است.

با کمی دقت و توجه بیشتر، می توانید یاد بگیرید چطور درست زبان بدن را بخوانید و با تمرین کافی می تواند تبدیل به خصلت شما شود.